12. Kalkınma Planı kapsamında, uzun süreli bakım finansman modelinin geliştirilmesiyle engelli bireye evde bakım hizmeti sunan kişilerin sosyal güvenlik sistemine dahil edilerek evde istihdamının desteklenmesine yönelik çalışmalar yapılacak.
Engelli hizmetlerine ilişkin başlıkların da yer aldığı plana göre, engellilik konusunda koruyucu ve önleyici çalışmalar etkinleştirilecek, engellilere yönelik sağlık hizmetlerinin niteliği artırılacak.
Engellilere yönelik erken tanı ve müdahale programları yaygınlaştırılacak. Toplum ruh sağlığı merkezlerinin nitelik ve niceliği artırılacak. Sağlık profesyonellerinin engelli bireylere hizmet sunumunda doğru iletişim geliştirmelerine yönelik bilinç ve farkındalık artırıcı çalışmalar yürütülecek. Engelli bireylerin engellilik durumlarından dolayı gereksinim duyduğu tıbbi malzemelere erişimlerinin kolaylaştırılması için çalışmalar yapılacak.
Plan doğrultusunda, engellilere yönelik sosyal hizmetlerin niteliği ve niceliği artırılacak. Engellilere yönelik gündüzlü bakım hizmetleri etkinleştirilecek ve ülke geneline yaygınlaştırılacak.
Engellilere evde bakım hizmeti sunanların desteklenmesi için engellilere yönelik geçici misafir bakım hizmetinin kapasitesi artırılarak yaygınlaştırılacak. Evde bakıma destek hizmetleri çeşitlendirilerek yaygınlaştırılacak. Engelli bireylerin toplumsal yaşama katılımı ile bakım ve rehabilitasyon hizmetlerine ilişkin yerel yönetimler ve STK’ler de dahil olmak üzere ilgili kurumlar arası koordinasyon geliştirilecek.
Engelli bireylere sunulan hizmetlerde bireysel gereksinim ve destekler dikkate alınarak engellilerin bağımsız olarak toplumsal yaşama katılımları sağlanacak. Bağımsız yaşamı destekleyici modeller ve iyi uygulama örnekleri incelenerek bunların ülkede uygulanabilirliği konusunda analiz ve çalışmalar yapılacak.
Plana göre, bakım finansman modeli geliştirilerek sosyal güvenlik sistemi içerisinde yer almasına yönelik çalışmalar yapılacak.
Ülkenin özgün koşullarını dikkate alan sürdürülebilir, uzun süreli bakım finansman modelinin belirlenmesi için mevcut durum analizi, ihtiyaç analizi ve uygulanmasına yönelik mevzuat düzenlemelerini de içeren çalışmalar yürütülecek.
Engelli bireye evde bakım hizmeti sunan ve herhangi bir sosyal güvenliğe veya istihdam olanağına sahip olmayan kişilerin sosyal güvenlik sistemine dahil edilerek evde istihdamının desteklenmesine yönelik çalışmalar yapılacak.
Bakım hizmetlerinde görev alan insan kaynağının nitelik ve niceliğinin de artırılacağının aktarıldığı plan kapsamında, bakım hizmeti veren kuruluşlardaki bakım personelinin mesleki yeterlilik standartları belirlenecek.
Bakım kuruluşlarında görevli meslek gruplarına yönelik ihtiyaç temelli eğitim programları çeşitlendirilerek etkinliği artırılacak.
12. Kalkınma Planı’na göre, engellilere sunulan eğitim hizmetlerinin mümkün olan en erken yaşta, bütünleştirilmiş ortamlarda, kapsayıcı ve nitelikli şekilde sunulması sağlanacak.
Engellilere yönelik eğitim hizmetlerini düzenleyen mevzuat gözden geçirilerek kapsayıcı bir müfredat oluşturulacak.
Özel eğitimin her kademesinde etkin bir izleme, değerlendirme ve denetleme mekanizması geliştirilecek. Erken çocukluk döneminden başlamak üzere çocukların eğitime yönlendirilmesi ve destekler konusunda, engelli bireye sahip ailelerin bilgilendirilmelerine yönelik eğitimler verilecek.
Kapsayıcı eğitim konusunda engellilere hizmet sunanlar ve engellilerle birlikte eğitim alanlar ile onların aileleri başta olmak üzere toplumun tüm kesimlerinin bilgi ve bilinç düzeyini artırmak üzere farkındalık çalışmaları yapılacak.
Plan doğrultusunda, kaynaştırma/bütünleştirme yoluyla eğitim uygulamalarının etkin ve verimli yürütülmesi için engellilere eğitim verilen kurumlarda “özel eğitim servisleri” kurulacak.
İhtiyaç sahibi engelli bireyler için zorunlu eğitim araç gereçleri ücretsiz olarak sağlanacak.
Engelli bireylerin istihdamında işverenlerin, engelli olmayan diğer çalışanların ve toplumun genelinin farkındalığı artırılarak olumsuz yargıların giderilmesi ile bilgi ve bilinç düzeyinin yükseltilmesi ve iyi uygulamaların özendirilmesi sağlanacak.
Engelli bireylerin çalışma hakları ve iş yerlerinde engellilerin üretkenliklerinin artırılmasına yönelik yapılabilecek düzenlemeler gibi konularda eğitimler verilecek. Kamu spotları, sosyal medya gibi araçlarla engelli bireylerin çalışma yaşamında yer alma hakkı ve bu konuda işveren ve çalışanlarca alınabilecek tedbirlere yönelik bilgi ve farkındalık çalışmaları yürütülecek. Korumalı iş yeri açılması teşvik edilecek ve yaygınlaştırılacak.
Engelli işçi çalıştırma yükümlülüğüne ilişkin mekanizmaların değerlendirilerek güçlendirileceğinin bildirildiği plana göre, kota-ceza yönteminin ve Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) tarafından uygulanan idari para cezalarının etkinliği ve istihdama katkısı ile uygulamaya ilişkin denetimler artırılacak.
İdari para cezalarının engellilere yönelik istihdam projelerinde etkin kullanımını sağlamaya yönelik bilgilendirme ve farkındalık çalışmaları yürütülerek proje üretme kapasitesi geliştirilecek.
İşe alım ve çalışma süreçlerinde danışmanlık, yönlendirme, işbaşı eğitim ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin etkinliği ve yaygınlığı artırılacak. İl ve iş kolu düzeyinde ihtiyaçlar belirlenerek bu çerçevede danışmanlık, yönlendirme, işbaşı eğitim ve iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin planlaması yapılacak.
Plan kapsamında, Türkiye’de destekli istihdamın mevzuat altyapısı oluşturularak destekli istihdam, bir istihdam modeli olarak uygulanacak.
Engelli istihdamında engelli bireyin iş öncesi, iş sırası ve iş sonrasında bir iş ve meslek danışmanı tarafından desteklenmesini içeren destekli istihdam modeline ilişkin mevzuat ve personel altyapısı oluşturulacak.
Destekli istihdama yönelik yürütülen pilot projeler yaygınlaştırılacak.
Fiziksel çevre şartları, ulaşım hizmetleri, internet siteleri, mobil uygulamalar, basılı, dijital ve görsel medya yayınları ile kamusal hizmetler engellilerin erişilebilirliğine uygun hale getirilecek.
Erişilebilirliği ilgilendiren işlerde çalışan meslek grupları başta olmak üzere toplumun tüm kesimlerinde erişilebilirlik konusunda bilgi ve farkındalığın artırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak.
Erişilebilirlik konusundaki denetimlerin etkinliği artırılacak ve erişilebilirliğe ilişkin ürün ve hizmetler ile erişilebilirlik düzenlemelerine yönelik destek mekanizmaları geliştirilecek.
12. Kalkınma Planı’na göre, Ulusal Engelliler Veri Tabanı’nda ulusal bakım ihtiyaçları ve uluslararası standartlarla uyumlu, güncel, kapsamlı ve kaliteli engellilik göstergelerinin üretilmesi için çalışmalar yapılacak.
Ulusal Engelliler Veri Tabanındaki kapsam eksikliğinin giderilmesi ve veri kalitesinin iyileştirilmesine ilişkin yürütülen güncelleme çalışmaları tamamlanacak. Engelli bireylere ilişkin verilerin toplanmasında ve analizinde kadın-erkek fırsat eşitliğine duyarlı bir yaklaşım benimsenerek engelli kadınlar ile kız çocuklarını kapsayan veriler oluşturulacak.
Engelli bireylerin iyileşme ve gelişme süreçlerine katkı sağlamak amacıyla spor faaliyetleri yaygınlaştırılacak. Spor tesisleri ve aletleri erişilebilir hale getirilecek ve kullanımları desteklenecek.
Plandaki bu politika ve tedbirlerle, engelliliğin önlenmesi, erken tanı ve teşhisle müdahale edilerek ortadan kaldırılması veya en aza indirilmesi, başta bakım, eğitim ve istihdam olmak üzere engelli bireylere sunulan hizmetlerin iyileştirilmesi, engelli bireylerin toplumsal yaşamın tüm alanlarına engellerini hissettirmeyecek şekilde katılımlarının ve erişilebilirliğin sağlanması amaçlanıyor. (AA)
